Tropem „śladu węglowego”

51 procent ankietowanych słyszało o pojęciu „ślad węglowy”, a 49 procent nie zetknęło się z tym terminem. To, czy badani spotkali się wcześniej z tym określeniem, zależy w dużej mierze od miejsca ich zamieszkania. Z porównania odpowiedzi mieszkańców wsi i największych miast (+500 tys. mieszkańców) wynika, że w pierwszej grupie o śladzie węglowym słyszało 44 procent ankietowanych, a w drugiej 60 procent. Nie zmienia to faktu, że względnie duża grupa Polaków słyszała o jednym z kluczowych terminów związanych z ekologią.

Jednak znajomość „ze słyszenia” niekoniecznie musi iść w parze z wiedzą na dany temat. Dlatego kolejne pytanie w badaniu dotyczyło znajomości popularnej definicji śladu węglowego. Okazuje się, że wyniki drugiego pytania praktycznie nie różnią się od pierwszego. 52 procent respondentów wskazuje poprawną definicję, zaczerpniętą z Wikipedii, wedle której ślad węglowy oznacza całkowitą sumę emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio przez daną osobę, organizację, wydarzenie lub produkt. Bardziej dokładne spojrzenie na wyniki pokazuje, że 74 procent osób, które słyszały o śladzie węglowym zna też jego poprawną definicję.

Wyniki badania pokazują, że około połowa Polaków słyszała i zna jeden z kluczowych terminów, używanych w dyskusjach publicznych o ochronie środowiska. We wcześniejszych analizach InsightOut Lab i Volkswagena ankietowani również deklarowali zainteresowanie kwestiami ekologicznymi i zdradzali świadomość globalnych problemów klimatycznych. Przykładowo, 74 procent ankietowanych deklaruje, że ekologia i ochrona środowiska istotnie wpływają na ich decyzje dotyczące zakupu produktów.

Elektryk bardziej ekologiczny także w Polsce

Węgiel od lat jest dominującym źródłem energii elektrycznej w Polsce. Jednak jego udział w produkcji prądu w ostatnich latach maleje a rośnie znaczenie odnawialnych źródeł energii. Według branżowego portalu WysokieNapięcie.pl w 2020 r. „najbardziej emisyjne źródła węglowe odpowiadały za 70% krajowej generacji prądu, czyli najmniej w ponadstuletniej historii polskiej elektroenergetyki”. Czterech na dziesięciu ankietowanych dobrze orientuje się w tych trendach. Mieszkańcy wsi o 10-12 punktów procentowych częściej niż mieszkańcy miast wskazują poprawną odpowiedź.

Wciąż duży udział węgla w produkcji energii elektrycznej w Polsce jest argumentem dla krytyków rozwoju elektromobilności. Powtarzają oni, że skoro prąd bierze się z „brudnego” węgla to auta elektryczne w rzeczywistości nie zmniejszą emisji CO2 w sektorze transportowym. Jednak badania mówią co innego. Według analizy How clean are electric cars? organizacji Transport&Environment, nawet obecnie w Polsce auto elektryczne (BEV) jest emisyjne o 22 procent mniej niż samochód z silnikiem Diesla i o 28 procent mniej niż spalinowe. Natomiast w krajach z mniejszym udziałem węgla w produkcji prądu, np. w Szwecji, różnica może sięgać nawet 80 procent.

48 procent ankietowanych zgadza się, że nawet biorąc pod uwagę sposób produkcji energii elektrycznej w Polsce korzystanie z BEV jest bardziej ekologiczne niż korzystanie z auta spalinowego. Przeciwnego zdania jest 28 procent badanych, natomiast aż 24 procent nie ma w tej sprawie opinii. Kobiety częściej niż mężczyźni udzielają prawidłowej odpowiedzi (53 do 42 procent).

Również około połowa Polaków uważa zgodnie z prawdą, że rodzajem samochodu, powodującym najmniejszą emisję dwutlenku węgla do atmosfery jest auto w pełni elektryczne. W dalszej kolejności ankietowani wskazywali standardowe hybrydy i hybrydy typu mild. Pytani o pojazdy najbardziej emisyjne, badani w pierwszej kolejności wymieniają diesle a następnie „benzyniaki”. W świetle najnowszych badań organizacji Transport&Environment nie odpowiada to prawdzie. W ciągu całego cyklu życia więcej CO2 do atmosfery emitują samochody benzynowe niż diesle – odpowiednio 57 i 53 tony CO2. W przypadku BEV ten wskaźnik waha się od 11 do 41 ton w zależności od miejsca produkcji baterii i źródeł energii elektrycznej. Gdy mowa o „elektrykach”, emisja dwutlenku węgla wiąże się przede wszystkim z procesem produkcji. Jednak wyższe emisje na tym etapie, rekompensują one na etapie eksploatacji. Wystarczy 13 do 23 tys. przejechanych kilometrów, aby samochód elektryczny „spłacił swój dług węglowy”, jak piszą eksperci Transport&Environment.

W przypadku pytań o ślad węglowy i udział węgla w produkcji prądu, około 50 procent prawidłowych odpowiedzi wydaje się pozytywnym zaskoczeniem. Natomiast podobny poziom w rankingu emisyjności samochodów, przy dominujących błędnych odpowiedziach w jednym z pytań, sugeruje potrzebę dalszej edukacji społecznej w tym zakresie.

Ekologiczna przyszłość będzie elektryczna

Ankietowani zapytani o rodzaj auta, które najbardziej może przyczynić się do ograniczenia emisji CO2, najczęściej i trafnie wskazują samochody elektryczne. Jednak niemal 1 na 4 badanych sądzi błędnie, że są to hybrydy bez możliwości ładowania z gniazdka. Poprawną odpowiedź najczęściej – 47 procent – wskazują osoby w wieku +55 lat.

Jak pokazują badania Transport&Environment już przy obecnym zaawansowaniu technologicznym „elektryki” są bardziej ekologiczne niż samochody spalinowe. Wraz z postępami prac badawczych i rozwojem elektromobilności auta napędzane prądem będą mogły pochwalić się jeszcze niższą emisją CO2. Dotyczy to nie tylko użytkowania auta, ale także wcześniejszych etapów jego „życia”. Przykładowo, produkcja modelu ID.3 już teraz jest neutralna pod względem emisji dwutlenku węgla, także biorąc pod uwagę łańcuch dostaw.

Rozwój technologiczny w dziedzinie elektromobilności będzie dotyczył m.in. akumulatorów. Obecnie stanowią one główne źródło śladu węglowego „elektryków”. 59 procent ankietowanych zgadza się, że akumulatory do aut elektrycznych można poddać recyklingowi podobnie jak inne elektrośmieci. Przeciwnej opinii jest tylko 16 procent, a ¼ badanych nie ma w tej sprawie zdania. Tymczasem skuteczny recykling jest jeszcze przed nami. Plany Volkswagena przewidują stworzenie obiegu zamkniętego akumulatorów, tak aby z ich recyklingu odzyskiwać ponad 90 procent materiałów.

Volkswagen wdrażając strategię Way to Zero zobowiązał się do realizacji celów zawartych w Porozumieniu Paryskim. Do 2050 roku zamierza stać się przedsiębiorstwem neutralnym pod względem emisji CO2. Do 2025 roku na ten cel przeznaczy 14 miliardów euro. Do 2030 roku w Europie marka zmniejszy emisję dwutlenku węgla, przypadającą na 1 auto o ok. 17 ton, a wszystkie zakłady produkcyjne będą korzystały z odnawialnych źródeł energii.

Nota metodologiczna

Badanie zostało przeprowadzone w dniach 27-31 maja 2021 r. przez InsightOut Lab i markę Volkswagen na panelu Ariadna na ogólnopolskiej próbie liczącej N=1083 osoby. Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji Polaków w wieku 18 lat i więcej dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania. Metoda: CAWI.